ความหมาย

คณะกรรมการเขตแดนร่วมไทย-กัมพูชา (Joint Boundary Commission, JBC) เป็นกลไกความร่วมมือระหว่างรัฐบาลไทยและรัฐบาลกัมพูชา มีหน้าที่หลักในการเจรจา แก้ไขปัญหา และจัดการเกี่ยวกับเขตแดนระหว่างประเทศทั้งสอง โดยเฉพาะประเด็นพื้นที่ทับซ้อนหรือข้อพิพาทเรื่องพรมแดนที่ดินและทางน้ำ ซึ่งอาจส่งผลต่อความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ และความมั่นคงในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ประวัติความเป็นมา

การจัดตั้ง JBC ระหว่างไทยและกัมพูชา เริ่มขึ้นจากความต้องการแก้ไขข้อขัดแย้งเกี่ยวกับพรมแดนที่มีมาตั้งแต่อดีต โดยเฉพาะโบราณสถานและดินแดนอันเกี่ยวข้องกับวัฒนธรรมประวัติศาสตร์ เช่น ปราสาทพระวิหาร เหตุการณ์ความตึงเครียดในพื้นที่ชายแดน ส่งผลให้ทั้งสองประเทศเห็นความสำคัญของการใช้เวทีทางการทูตและกลไกการเจรจา เกิดเป็นคณะกรรมการเขตแดนร่วมขึ้นในช่วงปลายทศวรรษ 2540 และได้รับการฟื้นฟูบทบาทอย่างต่อเนื่องในช่วงศตวรรษที่ 21

โครงสร้างและบทบาท

คณะกรรมการ JBC ประกอบด้วยเจ้าหน้าที่ระดับสูงจากทั้งสองประเทศ เช่น รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ เจ้าหน้าที่เชี่ยวชาญด้านแผนที่และภูมิศาสตร์ ทหาร ตำรวจ และวิศวกรสำรวจ มีการประชุมเป็นระยะเพื่อแลกเปลี่ยนข้อมูล การสำรวจและปักปันเขตแดนใหม่ หรือทบทวนเขตแดนเดิมตามเอกสารสนธิสัญญาต่างๆ การดำเนินงานของ JBC ต้องอยู่ภายใต้หลักกฎหมายระหว่างประเทศ รวมถึงการเคารพอธิปไตยของแต่ละประเทศ

ความสำคัญ

• ป้องกันความขัดแย้งรุนแรงและลดความตึงเครียดบริเวณชายแดน
• ใช้ข้อมูลที่เป็นวิทยาศาสตร์และเป็นกลางในการเจรจา สำรวจ และระบุเส้นเขตแดนที่เหมาะสม
• ส่งเสริมความสัมพันธ์อันดีระหว่างรัฐบาลทั้งสอง เป็นเวทีสำหรับการพูดคุยในประเด็นอ่อนไหวแทนการใช้อาวุธหรือความรุนแรง

กรณีตัวอย่าง

ตลอดหลายปีที่ผ่านมา JBC มีบทบาทสำคัญในการแก้ไขปัญหาข้อพิพาทระหว่างไทย-กัมพูชา เช่น กรณีพื้นที่รอบปราสาทพระวิหาร หรือการหารือเพื่อลดความตึงเครียดเมื่อมีปัญหาการเคลื่อนย้ายกำลังทหารใกล้ชายแดน ซึ่ง JBC จะเป็นผู้ประสานงานให้ทั้งสองฝ่ายร่วมหารือกันเพื่อหาทางออกทางการทูต

ปัญหาและความท้าทาย

การดำเนินงานของ JBC มักเจออุปสรรคจากความเห็นต่างในเชิงกฎหมาย ความเข้าใจประวัติศาสตร์ที่ไม่ตรงกัน การเมืองภายในประเทศ และแรงกดดันจากสาธารณชน ทำให้การเจรจามีความล่าช้าหรือบางครั้งต้องชะงัก นอกจากนี้บางกรณีอาจต้องให้องค์กรมาตรฐานระหว่างประเทศเข้ามาช่วยไกล่เกลี่ยหรือเป็นผู้สังเกตการณ์

สรุป

คณะกรรมการเขตแดนร่วมไทย-กัมพูชา (JBC) เป็นเครื่องมือสำคัญในการรักษาความสงบเรียบร้อย ป้องกันข้อขัดแย้ง และสร้างความร่วมมือเพื่ออยู่ร่วมกันอย่างสันติของสองประเทศเพื่อนบ้าน การใช้กลไกนี้อย่างต่อเนื่องและจริงจังถือเป็นรากฐานของการสร้างเสถียรภาพในภูมิภาคและเสริมสร้างภาพลักษณ์ด้านสันติภาพของไทยและกัมพูชาในเวทีโลก